موضوعات
آمار
آخرین مطالب ارسالی
گُلوَنی یا گُل وَنی در زبان لری به گونهای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولا از جنس ابریشم با نقشهای سنتی است گفته میشود. این پوششی است که زنان لُر به طرز خاصی به سر میکنند و بخشی از پوشش سنتی زنان و مردان لرستان است. دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده میکنند. این روسری یکی از سوغاتهای لرستان است. این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و به طور کلی سربند و دستار از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده میشد.
به همت جمعی از دختران خرمآبادی، روز ۲۶ اردیبهشت به عنوان روز روسری لُری (گلونی) نامگذاری شده است.
وصف:
گُلوَنی [Golvani] نوعی سربند مخصوص پوشش لر و لک که از واژه "گلبندی" با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده است و به نوعی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق میشود. علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی می داند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده میکنند و آن را دور کلاه نمدی میپیچند. کَت و گلونی به همراه شال و ستره از لباسهای سنتی و محلی لرستان است. در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شده است و گفته شده که زنان لُر، جامهای بلند میپوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاکدار و چیندار قرار میگیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن میپوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهرههای شیشهای، سکهها و منجوقها تزئین میشود. سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون[Sarvan] اشاره کرده است که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگهای مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها میپوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان میکنند. همانجا توضیح داده شده است که گلونی همان سرونهای رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیههای رنگی دارد و ریشه دار هستند کت [Kat] نام دارد. در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمده است که زنان مسن گلونیهای سیاه به سر می کردهاند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و ... را به سر میبستند. رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به "چار گلونی" اشاره میکند و مینویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیههای قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر میبستند. لازم به ذکر است که به شکل کلی بستن سرپوشهای فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa میگویند.
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و به طور کلی گفته می شود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان ایرانزمین استفاده میشد. به گفته عطا حسن پور، باستانشناس، «بر اساس بیان مورخانی چون هرودت ریشه سربند آن هم سربند لُری به دوره هخامنشیان و دوره ماد برمیگردد. براساس شواهد و نوشته های تاریخی، سربند از اجزای لباسهای ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است. دیاکونوف روسی در کتاب تاریخ ماد، پوشش ایرانی را توصیف میکند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار میبرد. وجود دستاری به دور سر در نقش برجستههای تاریخی تایید میشود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامههای آشوریان نیز میبینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامیها و مادها از این سربند یاد میشود و در میان نقش برجسته های به جامانده این سربند به وضوح دیده میشود.
در همان مصاحبه عطا حسن پور می گوید: «مثلاً در حفاری گورستان عصر آهن (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، دامنه کوه سرکشتی انگشتر مفرغیای به دست آمد که به جای نگین آن، نقشکنده ای وجود داشت. این نقشکنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون میآید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان فَروَهَر یا همان «انسان خدایگونه» میشناسیم. این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش ، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار میگیرد مشخص شدهاند. این سربند همچون مقنعههای امروزی گوش،گردن و سینه را میپوشاند. روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونی های امروزی قرار گرفته است. این نماد یکی از قدیمیترین نمادها در لرستان به شمار میآید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان میدهد. همچنین چندین نمونه مفرغهای دیگر در لرستان به دست آمده است که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان میدهد و بیشتر مورخان در توصیف هایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشتهاند. در دورههای متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایجتری پیدا میکند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکسهای گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده میشوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکرده اند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، آناهیتا درست مانند زنان لر، سربندی به دور سر بسته است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در دوران ساسانی نمونه ای از سربند دیده میشود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است.» در گزارش مردم نگاری خرم آباد نیز به پوشیدن گلونی توسط مردان هم اشاره شده است و از آن به صورت سرپوشی از جنس ابریشم یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی کلاه نمدی به دور سر می پیچیدند.
روز گُل وَنی:
بر اساس یک ایده، به همت جمعی از دختران خرمآبادی، روز ۲۶ اردیبهشت به عنوان روز روسری لُری نامگذاری شده است. قرار است هر ساله در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت دختران لُر با به سر کردن روسری لُری، این پوشش اصیل و زیبا را را به دیگران معرفى کنند. در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ هم برنامه ویژهای در خرمآباد برگزار میشود که اطلاعرسانی خواهد شد. بسیاری از دختران لُر اعم از معلمان، استادان، روزنامهنگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند.
گلونی نوشت:
میخوام دوستانه صحبت کنم ،قوم ما با داشتن همچین لباس های محلی ای چرا باید مد پرست بشه ،یا وابسته ی مدهای ماهواره ای یا بوتیک ها و لباس های بی نام ونشون بشه !؟امیدوارم قوممون روزی به یه جایی برسه که پوشیدن لباس محلی براش افتخار باشه... پوشیدن لباس محلی به معنی نداشتن کلاس یا فرهنگ نیست !متاسفانه دربین مردم ما اینگونه جا افتاده !امیدوارم یه روز اونقدر دیدمون بالا بره تا نزاریم فرهنگمون رو به نابودی بره....
برگرفته از ویکی پدیا
و پی نوشت :مدیر گل ونی
بخش نظرات این مطلب
این نظر توسط (( ager )) در تاریخ 1393/12/05 و 1:02 دقیقه ارسال شده است | |||
سربلند باشی نازار پاسخ : قربانت عزیز |
این نظر توسط (( علی مراد جافریان نژاد )) در تاریخ 1393/06/25 و 12:45 دقیقه ارسال شده است | |||
سلام.من از سایتتون خیلی خوشم اومد لطفا از اهنگ های استاد شکارچی و استاد ناصر ساکی بذارید.ممنون پاسخ : تشکر
حتما |